De Boerderijenstichting Noord-Holland en Inholland hebben de handen in elkaar geslagen voor het project ‘Stolpenmeesters ’. In september 2020 werden uit 17 aanmeldingen 8 stolpen geselecteerd om deel te nemen aan dit project.

Met inbreng van de kennis en ervaring van de betrokken stolpeigenaren werkten ze aan twee verschillende opgaven:

1. Is het mogelijk om alle benodigde energie voor de stolpboerderij lokaal duurzaam op te wekken en zo ja, hoe? Maak een plan van aanpak.
2. Werk voor een specifieke woonwens van een bewoner een detailontwerp uit.

Na een digitale startbijeenkomst met enthousiaste stolpeigenaren en de studenten, zijn de acht boerderijen bezocht door afgevaardigden van de studententeams. Alle stolpen werden bezocht, gemeten en er werden zelfs 3D scans van gemaakt.

Studenten doen onderzoek met 3D- middelen, maar komen ook zelf kijken. Foto: Inholland

De belangrijkste bevindingen van de studenten:

• Zomaar verduurzamen kan eigenlijk niet. Belangrijk is om eerst de ventilatie (mechanisch) in orde te maken om vochtproblemen te voorkomen. De vaak oude houten constructies dienen met zorg tegen het voorkomen van condensatie te worden geïsoleerd.
• Duurzaam verwarmen gaat het beste met lage temperatuur verwarming. Niet iedere stolp is hier geschikt voor. Het maken van een “doos in doos” compartimentering (een geïsoleerde en goed geventileerde ruimte maken binnen de stolp) helpt hierbij en maakt duurzaam verwarmen haalbaar.
• De woonwensen en mogelijkheden van de eigenaren verschillen enorm. Een standaard oplossing om een stolp te verduurzamen doet hier geen recht aan. Het vraagt een persoonlijke aanpak met oog voor de bewoners.

De studenten kwamen erachter dat de woonwensen en mogelijkheden van de bewoners enorm verschillen en dat er technisch veel mogelijkheden zijn om oplossingen voor de vraagstellingen te bedenken. Projectleider Niels Sijpheer: “Het vraagt een multidisciplinaire aanpak om tot een passend plan te komen en dat blijkt lastig. De bouwkundigen en werktuigbouwers (installatietechniek) begrijpen elkaars taal en werkwijzen niet altijd even goed en dat maakte samenwerking lastig”. Sommige vragen zoals een verantwoorde oplossing zoeken voor condensatie van vocht in houten constructies vraagt kennis over bouwfysica en ervaring. Er zijn diverse online colleges georganiseerd om de kennis van de studenten hierover aan te vullen met -onder andere- ook de ervaringen vanuit stolpbewoners. 

De uitdaging die vaak terugkwam bij de stolpen was: ‘hoe maak je een stolp geschikt voor lage temperatuur verwarming?’ Dat is nodig om verantwoord duurzaam te verwarmen met een warmtepomp. Per stolp hebben de studenten voor deze vraag gekeken hoe ze zo maatgericht mogelijk gebruik konden maken van HR-ventilatie, liefst met warmteterugwinning. En hoe de isolatie van vloer, gevels, dak en ramen verhoogd kan worden verbeterd. Daarbij is het belangrijk dat het ontstaan van vocht door condensatie in de houten constructies wordt vermeden. Een oplossing is bijvoorbeeld het gebruik maken van dampdoorlatende folies en het toepassen van goede ventilatie.

Alle stolpeigenaren in het project kregen een online presentatie van de uitkomsten. Deelnemer Willemieke Ottevanger die plannen voor haar langhuisstolp wilde verkennen en liefst concretiseren, was enthousiast over deelname aan het project: “De studenten hebben zorgvuldig onderzocht wat er mogelijk zou kunnen zijn en hebben vooral bouwkundig en technisch gekeken naar de concretisering. Het werd allemaal erg mooi en inzichtelijk gepresenteerd door het studententeam. Als opdrachtgever ben ik nu weer een stuk verder in mijn zoektocht naar herbestemming en verduurzaming van de mijn stolp”.

Hogeschool Inholland is van plan om het project voort te zetten en nog meer stolpen van een op maat gemaakt plan van aanpak te voorzien. Daarbij beginnen ze met de overige, reeds aangemelde stolpen.

Zie ook interview met betrokken projectleiders Niels Sijpheer (Inholland) en Angeli Poulssen (BSNH).